Günümüzde birçok Türk vatandaşı yurt dışında yaşamaktadır. Yabancı mahkemelerde alınan boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açılması gerekmektedir. Aksi halde nüfus kayıtları güncellenmez ve taraflar Türkiye’de hâlâ evli görünür. Zira yabancı mahkeme ilamları tanınmadan kesin hüküm teşkil etmemektedir.
Bu yazımızda tanıma ve tenfiz davasının hukuki dayanağı, süreç, gerekli belgeler ve Yargıtay kararları ışığında dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınacaktır.
Tanıma ve Tenfiz Nedir?
Tanıma: Yabancı mahkemede verilmiş boşanma kararının, Türkiye’de geçerli olduğunun kabul edilmesidir.
Tenfiz: Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra kabiliyeti kazanmasıdır. Boşanma kararlarında genellikle tanıma ve tenfiz birlikte talep edilmektedir.
Yurtdışında Alınan Boşanma Kararları Türkiye’de Geçerli mi?
Yurt dışında alınan boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz kararı alınması şarttır. Bu karar olmadan tarafların nüfus kayıtları değişmeyeceği gibi Türkiye’de taraflar evil olarak görülmeye devam edecektir.
Yabancı Mahkeme kararlarının tanınması için gerekli olan şartlar ;
- Yabancı Mahkeme tarafından verilmiş bir ilam olmalıdır.
- Yabancı Mahkeme kararı kesinleşmiş olmalıdır.
- Yabancı Mahkeme kararı kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
Yabancı Mahkeme kararlarının tenfizi için gerekli olan şartlar ; ( Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun 54 )
- Yabancı Mahkeme tarafından verilmiş bir ilam olmalıdır
- Yabancı Mahkeme kararı kesinleşmiş olmalıdır.
- Yabancı Mahkeme kararı kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
- Karşılıklılık Bulunması gerekir . Yani Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.
- İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması gerekir.
- O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması gerekir.
Yurt Dışındaki Boşanma Kararlarının Dava Açmadan Türkiye’de Geçerli Olması Mümkün Mü ?
08.03.2018 tarihinden önce boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için Türk Mahkemelerinde tanınma ve tenfizinin yapılması şart iken 08/03/2018 tarihinden yayımlanan kanun ile Nüfus Hizmetleri Kanununa 27/A maddesi eklenmiştir. Bu maddeye göre ;
“ Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir. “
Denilmektedir. Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere yabancı ülke makamlarınca verilen boşanma kararları, tanıma davası açmadan doğrudan Nüfus Müdürlüklerine başvuru ile de gerçekleştirilebilecektir.
Nüfus Hizmetleri Kanununun 27/A maddesi gereğince gerekli olan şartlar ;
- Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen bir karar olacak,
- Karar kamu düzenine açıkça aykırı olmayacak,
- Kararı veren makamın yetkili olması gerekecek,
- Kararın kesinleşmiş olması gerekecek,
- Taraflar bizzat ya da avukatları aracılığı ile birlikte başvuracak,
- Tarafların birinin ölmesi ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya avukatı başvuracaktır.
Hukuki Dayanak
Tanıma ve tenfiz davaları 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) m. 50-59 hükümleri çerçevesinde açılmaktadır.
Tanıma ve Tenfiz Davası için Gerekli Belgeler
– Yabancı mahkeme boşanma kararının ve kesinleşme şerhinin aslı veya onaylı örneği,
– Apostil şerhi (ilgili ülke taraf ise)
– Türkçe tercüme (yeminli tercüman ve noter onaylı)
– Tarafların kimlik ve adres bilgileri
Dava avukat ile takip edilecekse fotoğraflı vekaletname
Tanıma ve Tenfiz Davasında Süreç
1. Yabancı boşanma kararının aslı ve tercümesi hazırlanır.
2. Türkiye’de görevli Aile Mahkemesinde dava açılır.
3. Mahkeme tarafları davet eder, gerekli şartlar varsa karar verir.
4. Karar kesinleştiğinde nüfus müdürlüğüne bildirilir.
Almanya’da Boşanma Kararının Türkiye’de Tanınması için Süreç Nasıl İşler
Günümüzde çok sayıda Türk vatandaşı Almanya’da yaşamaktadır. Bu nedenle Alman mahkemelerinden verilen boşanma kararlarının Türkiye’de de geçerli hale getirilmesi sıkça karşılaşılan bir hukuki ihtiyaçtır.
Almanya’da alınan bir boşanma kararının Türkiye’de geçerli sayılabilmesi için tanıma ve tenfiz sürecinden geçirilmesi gerekir. Aksi halde taraflar Türkiye’de hâlâ evli olarak görünmeye devam ederler. Almanya’da boşanan kişilerinin Türkiye’de bu boşanma kararını geçerli kılabilmesi için apostil şerhli yabancı boşanma kararının ve kesinleşme şerhinin aslı ve tercümesi aldıktan sonra iki yol vardır :
- Yol : Doğrudan Nüfusa Başvuru : Yukarıda belirtilen evrakları temin eden taraf diğer taraf ile birlikte ya da vekilleri aracılığı ile nüfusuna kararın tanınması için başvuruda bulunabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus başvurunun her iki tarafça birlikte ya da vekilleri aracılığıyla yapılmasıdır. İstisna ise birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurmasıdır.
- . Yol : Dava Yolu ile : Yukarıda belirtilen evrakları temin eden taraf bizzat ya da avukatı aracılığıyla tanıma ve tenfiz için dava Aile Mahkemesinde dava açabilecektir.
Yargıtay Kararları Işığında Konya Boşanma Avukatı
Yargıtay, yabancı mahkeme boşanma kararlarının tanınması ve tenfizi için kamu düzenine açıkça aykırılık bulunmaması gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, kararın kesinleştiğini gösterir belgeler büyük önem taşımaktadır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 25/12/2018 tarih ve 2018/3127 Esas 2018/15305 sayılı kararında kamu düzenine aykırılığa ilişkin olarak ;
“ Türk hukuk düzeninin temelini teşkil eden ve kendisinden vazgeçilmeyecek normlarının ihlal edilmesi halinde kamu düzeninin açıkça ihlal edildiğinden söz edilebilir.
“…Burada esas alınması gereken kıstas, yabancı ilamın Türk Hukukunda bir veya birden çok kanun hükümlerine aykırı bulunmasından çok, Türk Hukukunun temel değerlerine, Türk genel adap ve ahlak anlayışına Türk kanunlarının dayandığı temel adalet anlayışına ve hukuk siyasetine, Anayasa’da yer alan temel hak ve özgürlüklere milletlerarası alanda geçerli ortak ve kabul görmüş hukuk prensiplerine, ikili anlaşmalara, gelişmiş toplumların ortak benimsedikleri ahlak ve adalet anlayışına, medeniyet seviyesine siyasi ve ekonomik rejimine bakmak olmalıdır” (10.02.2012 tarih ve 2010/1 E, 2012/1 K.saylı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı).
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın (TCA) Kanun önünde eşitlik başlıklı 10. maddesinde “Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Hiçbir kişiye, aileye, … veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları, bütün işlerlerde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar (TCA m.10/1-2).” şeklinde düzenleme bulunmaktadır. Yine Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları başlıklı 41/1. maddesine göre “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.” Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü başlıklı 11. Maddesine göre; “Anayasa hükümleri yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır” (TCA m.11/1). “
Sonuç
Yurt dışında alınan boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma ve tenfiz davası şarttır. Bu davalar usule ilişkin hassasiyet gerektirdiğinden, uzman bir boşanma avukatı ile hareket etmek hak kayıplarını önleyecektir. Konya’da tanıma ve tenfiz davaları hakkında profesyonel destek almak için hukuk büromuzla iletişime geçebilirsiniz.