Giriş
Boşanma davalarında en hassas konulardan biri çocuğun velayeti ve kişisel ilişki düzenlenmesidir. Türk Medeni Kanunu’na göre, velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulması esastır. Ancak kimi zaman çocuk, özellikle baba ile görüşmek istemediğini dile getirebilir.
Artık çocuk teslimlerinde İcra Müdürlüklerinin görevi ortadan kaldırılmış olup çocuk teslimleri Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
Çocuğun baba/anne ile görüşmek istememesi kişisel ilişkinin sona erdiği anlamı taşımamaktadır. Çocuğun görüşmek istememesi halinde dahi velayeti kendisinde olan ebeveyn kişisel ilişki kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek ve çocuk teslim bürolarına çocuğu götürmesi gerekmektedir. Aksi halde cezai müeyyideler ile karşılaşma durumu söz konusu olabilir.
Çocuğun baba ile görüşmek istememesi halinde yapılması gereken çocuk teslim bürolarında kişisel ilişki sırasında bu durum izah edilerek rapor tutulmasıdır. Tutulan rapor doğrultusunda ise kişisel ilişkinin kaldırılması ve azaltılması için Aile Mahkemesinde dava açmak gerekmektedir. Bu durumda Aile Mahkemesi Hakimi gerekirse çocuğu da dinlemek ve pedagogdan rapor almak suretiyle toplanacak deliller kapsamında çocuğun üstün yararını da gözeterek bir karar verecektir.
Çocuğun Görüşme Hakkı ve Reddedilmesi
– Görüşmek istememek tek başına ilişkiyi kaldırmaz.
– Yaş büyüdükçe çocuğun görüşüne daha fazla önem verilir.
– Sebep araştırılır: yönlendirme, şiddet, ilgisizlik, psikolojik sorun.
Hukuki Çerçeve
– TMK m. 182/2: Üstün yarar gözetilir.
– Çocuk Hakları Sözleşmesi m. 12: “Taraf Devletler, görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkını bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle tanırlar. Bu amaçla, çocuğu etkileyen herhangi bir adli veya idari kovuşturmada çocuğun ya doğrudan doğruya veya bir temsilci ya da uygun bir makam yoluyla dinlenilmesi fırsatı, ulusal yasanın usule ilişkin kurallarına uygun olarak çocuğa, özellikle sağlanacaktır.”
– Çocuk Teslimi Ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin İlam Ve Tedbir Kararlarının Yerine Getirilmesine Dair Yönetmelik
Yargıtay Kararları
– Yargıtay HG. Hukuk Genel Kurulu 21.02.2019 T. 2018/1072 E. 2019/185 sayılı kararı gereğince pedagogdan rapor alınması ve çocuğun dinlenmesi gerekmektedir.
– Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 06.10.2021 T. 2021/5042 E. 2021/6914 K.
beyanında yönlendirme ve kısaltma olduğunu gördüğünü bu nedenle yeniden uzman raporu alınması gerektiğini beyan ettiği görülmüştür. Davalı-davacı baba yargılama aşamasında annenin ortak çocuk …’ya yönelik şiddet uyguladığı iddiasıyla Cumhuriyet savcılığına şikayette bulunduğunu belirterek ceza davasına ilişkin evrakları dosyaya sunmuş olup; her ne kadar yargılama sırasında velâyete ilişkin birden çok kez sosyal inceleme raporu alınmış ise de; yargılama aşamasında meydana gelen gelişmeler nedeniyle bu raporların yeterli olmadığı görülmektedir. O halde, babanın iddialarının da değerlendirilerek ceza dosyasının getirtilmesi, psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacıdan oluşan heyete inceleme de yaptırılarak, ortak çocukların halen nerede olduklarının, tarafların fiilen bulundukları yerin barınma ve yaşama koşullarını, babanın iddialarına ilişkin çocukların görüşlerini değerlendirir içerikte yeniden sosyal inceleme raporu alınması, inceleme tarihinde ortak çocuk …’nın da idrak çağına eriştiği ve mahkemece beyanının alınması gerektiği, yine ortak çocuk …’ın beyanının alınmasından sonra uzunca bir zaman geçtiği, görüşlerinin yeniden tespitinin gerektiği anlaşılmış olup,
– Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (YHGK), 17.10.2012 tarih ve E. 2012/2401, K. 2012/723, sayılı kararında uluslararası sözleşmelere atıfta bulunarak çocukla babası arasında kurulmuş olan kişisel ilişkinin cinsel istismar ve psikolojik taciz iddiasıyla kaldırılmasına ilişkin talebin değerlendirilmesinde, “yeterli idrak gücüne sahip olduğu kabul edilen çocukların, kendilerini doğrudan ilgilendiren kişisel ilişkinin kaldırılması konusunda bizzat dinlenilerek, görüşlerini gerekçeleriyle birlikte ifade etme olanağı sağlanması; ifade edecekleri görüşlerin, çıkarlarına ters düşmediği takdirde, buna değer verilmesi ve gerektiğinde uzman bilirkişiden yeniden görüş alınmak suretiyle birlikte değerlendirme yapılıp sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğine hükmederek, somut olayda idrak çağına geldikleri açık olan çocukların sosyal hizmet uzmanı ve psikolog tarafından dinlenilmiş ise de, mahkeme huzurunda hakim tarafından doğrudan dinlenilmemiş olmalarını” bir bozma sebebi olarak değerlendirmiştir.
Uygulamada Çözümler
1. Pedagog eşliğinde görüşme.
2. Kademeli kişisel ilişki.
3. Psikolojik destek.
4. Gerektiğinde sınırlandırma veya kaldırma.
Sonuç
Çocuğun baba ile görüşmek istememesi hassas bir meseledir. Mahkemeler her durumda çocuğun üstün yararını esas alır.
#konyaavukat #konyaboşanmaavukatı #kişiselilişki #çocuğungörüşmekistememesi #velayet